To jest tylko fragment strony. |
Zespół Polski
KOLĘDY POLSKIE
MTJ 1997
czasowo niedostępne | ||
|
| |
opis:
Dzieła literacko-muzyczne o tematyce bożonarodzeniowej sięgają epoki średniowiecza. Najstarszą polską kolędą jest utwór "Zdrów bądź królu anjelski" z 1424 roku. Autorem był Jan Szczekna, Czech z pochodzenia, który przybył do Krakowa w 1397 roku i tu pracował w Akademii i na dworze królewskim. Wśród wielu średniowiecznych anonimowych twórców innych kolęd łacińskich i polskich znaleźli się też znani autorzy. Do nich należy Bartłomiej z Jasła (+1407), wielce zasłużony w dziele odnowy Akademii Krakowskiej, który pozostawił po sobie cztery łacińskie kolędy napisane jeszcze u schyłku XIV stulecia. Są to utwory: "Buccinemus in hac die" /z akrostychem "Bartholomeus de Jassel" i z zanotowaną melodią/, "Ab eterno preconceptam", "Mirans stupet en natura" oraz "Gaude mundi incola". Również Władysław z Gielniowa (ok. 1440-1505), znany bernardyński kaznodzieja i poeta, autor licznych utworów łacińskich i pieśni polskich /m.in. słynnego "Żołtarza Jezusowego"/, nie pominął twórczości kolędowej. Znana jest jego kolęda "Augustus kiedy królował" oraz łaciński utwór "Lam Puer est natus, pueri Puero jubilate". Z okresu średniowiecza pochodzi też tekst prezentowanej kolędy "Z Bożego Narodzenia" będącej parafrazą łacińskiego utworu "In natali Domini". Renesans jest już okresem bujnego rozwoju twórczości kolędowej. Znamy kilkaset ówczesnych tekstów kolędowych, a kilkadziesiąt zachowanych jest z nutami /wśród nich znana i śpiewana do dziś kolęda "Anioł pasterzom mówił"/. Z okresu Odrodzenia pochodzą też dalsze utrwalone na płycie utwory: "Narodził się nam Zbawiciel", "Nabożna i święta żona", "Radujcie się w Panu", "Kiedy król Herod królował" i "Raduj się z tego wierny". Spośród ówczesnych znanych autorów kolęd możemy wymienić takich twórców, jak: Jan Kochanowski, Marcin Laterna, Szymon Krofey, czy Sebastian Grabowiecki i inni. Do XVII-wiecznych utworów należy zaliczyć kolędy: "Przybieżeli do Betlejem pasterze" /ze zbioru Symfonie anielskie, 1630/, "Hej w dzień Narodzenia" i prawdopodobnie też tkliwą kołysankę "Gdy śliczna Panna syna kołysała".
Wiek XVIII przynosi dużą i różnorodną twórczość o tematyce bożonarodzeniowej. Komponowano wówczas liczne, wieloczęściowe kantaty wokalno-instrumentalne /zwane pastorellae/, różne formy muzyczne /jak Missae, Vesperae, Motetta pastorales/ oraz utwory instrumentalne o tematyce kolędowej /Sinfonia de Nativitate, Sinfonia pastoralis/. Nie pomijano tworzenia i tradycyjnych kolęd o prostej formie zwrotkowej, a często o pastorałkowym ludowym charakterze, jak: "Jam jest dudka Jezusa małego". Z końca stulecia pochodzi jedna z najpiękniejszych kolęd świata - "Bóg się rodzi" Franciszka Karpińskiego i prawdopodobnie też najpopularniejsza polska kolęda "Wśród nocnej ciszy". Wiek XIX jest okresem niezwykle bogatym w twórczość kolędową. Narodziły się wówczas takie kolędy, jak: "Dzisiaj w Betlejem", "Gdy się Chrystus rodzi", "Do szopy hej pasterze", "Boscy posłowie" i powstało wiele utworów kolędowych znanych autorów. Należy tu wymienić kolędy: "Jakaż to gwiazda" /sł. Julia Goczałkowska, mel. ks. Zygmunt Odelgiewicz/, "Mędrcy świata: /sł. Stefan Bortkiewicz, mel. ks. Zygmunt Odelgiewicz/, "Wesołą nowinę" /mel. Józef Wygrzewalski/, "W górę serca i czoła" oraz "W żłobku na sianie" /mel. Jan Kaszycki/, "Mizerna cicha stajenka licha" /sł. Teofil Lenartowicz, mel. Jan Karol Gall/.
Do tego pięknego tekstu Lenartowicza /1849/ napisało muzykę wielu kompozytorów /J. Czubski, J. Kaszycki, S. Niewiadomski, W. Styś, E. Urbanek/. W XIX stuleciu przyjęło się rozróżnienie na pieśni kolędy, śpiewane w kościołach i pastorałki śpiewane w domach. Utwory kolędowe są niezmiernie ważne w historii muzyki polskiej. Na ich gruncie najsilniej rozwijał się nurt rodzimej, polskiej twórczości, najwyraźniej kształtował się tzw. styl narodowy w muzyce. Przejawiało się to przede wszystkim w tematyce polskiej, we wprowadzaniu do artystycznych form języka narodowego /wobec panujących języków łacińskiego i włoskiego/. Przejawem stylu narodowego było też wprowadzanie do twórczości kolędowej rytmiki ludowej /poloneza, mazura, oberka, krakowiaka, kujawiaka/ i melodyki ludowej /dawne skale, melodyka na rozłożonym trójdźwięku/. Nie można też pominąć znaczenia kolędy dla rozwoju języka rodzimego. Ileż w kolędach utrwalonych zostało imion, nazw i różnych realiów staropolskich. Cenny to materiał dla językoznawców. Kolęda polska nie była tylko religijną pieśnią obrzędową, świąteczną, ale w pewnych ciężkich chwilach pełniła rolę pieśni patriotycznej. Była symbolem i ostoją polskości, ducha narodowego.
Kolędy polskie - to bogata i różnorodna twórczość literacko-muzyczna. Jest tu wielka ilość form i przedstawień twórczych. Na gruncie kolędy spotykały się, mieszały i wymieniały autorskie profesjonalne dzieła muzyczne ze spontaniczną, anonimową a oryginalną twórczością ludową. Jest to piękny przykład różnorodnej bogatej jedności rodzimej polskiej kultury. To bogactwo, wielowarstwowość, a zarazem jednolitość polskiego skarbca kolędowego - pięknie, oryginalnie i znakomicie oddaje koncepcja wykonawcza Marii Pomianowskiej i jej Zespołu Polskiego.
skład zespołu:
Maria Pomianowska - śpiew (2,4,6,9,13), suka biłgorajska, fidel płocka, cytra, kier. artystyczny
Marta Stanisławska - cymbały
Małgorzata Szarlik - skrzypce żałobne
Małgorzata Śmiech - skrzypce
Paweł Kobus - flety
Michał Kulenty - flet (4)
Józef Czarnecki - basy
Robert Krajewski - puzon barokowy
Piotr Gliński - bębny
zespół wokalny:
Ewa Wróbel
Małgorzata Słoń
Małgorzata Madejska
Anna Jakowska
Anna Jakubowska
Weronika Grozdew
Ksenia Malec - solo 12
Ilja Kiniła